Ons instinkt
We worden geleid door emotie en door ons instinkt. Dat heeft ons als mens tot dit punt gebracht. Maar we hebben in deze tijd wel een uitdaging. Want ons instinkt stamt nog uit onze oertijd, met alle omstandigheden van toen. De wereld is inmiddels zo ontzettend veranderd, dat het begrip gevaar feitelijk heel anders is geworden. Maar de reactie hierop is nog wel hetzelfde. Dit maakt dat je met je innerlijke stem continu discussies voert of je iets wel of niet moet doen. En daarbij beschermen we liever wat we hebben, dan dat we nieuwe dingen gaan doen waar potentieel gevaar loert. En gevaar is in onze tijd niet meer een leeuw, maar bang om te falen. Bang voor imago schade. Bang om te verliezen wat je nu hebt. Zoals je maandelijkse salaris, je huis, je relatie.
Emotie zit verstopt in ons limbisch systeem in het zoogdierenbrein. Het limbisch systeem verbindt de neo-cortex (dit is het mensenbrein) met het reptielenbrein. Deze verbinding zorgt ervoor dat we zowel vanuit de rationele kant ideeën beklonken kunnen worden door emotie, maar ook vanuit het instinkt. Emoties zijn zo sterk aanwezig, dat het de hormonen in werking kan stellen om emotie kracht bij te zetten. Het kan zelfs een lichamelijk reactie teweeg brengen. Een goed voorbeeld hiervan is kippenvel. Hoe bizar is het, dat een gedachte of extern signaal dit te weeg kan brengen. Het voelt goed, zeggen we dan vaak. Dat is logisch, want je emotie heeft het feitelijk besluit genomen en je neemt dit waar via een extra feitelijke reactie. Het is vervolgens jouw mensenbrein (de Neo cortex) dat rationaliseert waarom het goed voelt.
Emotie is doorslaggeven bij ieder besluit
Hoe graag we ook zeggen dat we heel rationeel tot een beslissing zijn gekomen, is het vaak de emotie die doorslaggevend is voor het nemen van het besluit. Zelfs de meest lastige besluiten voelen uiteindelijk goed om te nemen. Daarom gaan we vaak op ons gevoel af. Rationeel weten we soms precies wat we moeten doen, maar het is de emotie die soms iets anders wil en de besluitvorming in de weg zit. Een voorbeeld;
Je zit in een relatie waar je niet jezelf bent. Je bent ongelukkig en voelt je ook geregeld onveilig. Je weet dat je een einde aan deze relatie moet maken. Je rationele brein is er uit. Nu gaat het in overleg met je zoogdierenbrein. Of te wel met het emotionele deel. Dit brein hoort het rationele betoog aan en overlegt met het reptielen brein. Vluchten of vechten? Immers overleven is het doel.
Er ontstaat een onbekende situatie. Er is mogelijk sprake van eenzaamheid en misschien financiële onstabiliteit. Of te wel risico op 'gevaar'. Je reptielenbrein besluit te vluchten. De emotie is die je voelt is angst. Dit zorgt dat je voorkeur geeft om in een situatie te blijven. Een situatie waarin je weet wat je hebt. Het potentiele gevaar schat je zo hoog in, dat het nieuwe pad als onzeker en eng wordt ervaren. Voordat je besluit om weg te gaan zal je eerst deze overtuiging aan moeten pakken.
Hoe komt dit eigenlijk?
Je mensenbrein heeft de hele dag te maken met het zoogdierenbrein en het reptielenbrein. En die laatste hebben maar één doel. Overleven. Het zorgt voor ons en wil voorkomen dat wij in situaties terecht komen die potentieel gevaarlijk zijn. Nieuwe situaties worden door het brein initieel altijd als potentieel gevaarlijk beschouwd. En daarmee zal het dus emotie inzetten om je er van te weerhouden hierop in te gaan. Deze vlucht (angst) of vecht ( creatie) reactie is je instinkt en komt dus uit het reptielenbrein. Het zoogdierenbrein luistert nauw mee en zet in het merendeel van de tijd de voorgeprogrammeerde emotie in. Vaak is dat angst en heel soms motivatie. Angst voor falen, angst voor buitensluiting, angst voor schaarste, angst om dood te gaan. Het zijn allemaal voorbeelden van zaken die hevige emoties oproepen.
Oude patronen
We zetten ons brein in, terwijl die nog patronen hanteert die letterlijk zijn ontstaan om te overleven in de oertijd. Dit brein is in feite nog onveranderd. Maar het potentiele gevaar wel. Dat is nu heel anders. De interne reactie hierop is alleen wel gelijk gebleven. Zo beschouwd ons brein falen hetzelfde als doodgaan. Hoe vreemd dat ook klinkt. Daarom zal het er voor zorgen dat je niet in die situatie terecht komt. Het brein gaat dan weestand bieden. Eerst door het interne stemmetje, dat jou vertelt dat je het niet moet gaan doen. Het somt de doemscenario's voor je op, in de wetenschap dat dit vaak al voldoende is om jou een andere kant op te duwen. Besluit je dan toch wat verder te gaan, dan gaat het brein in de overuren werken. Het zal gaan schreeuwen. En het zal je zelfs fysiek gaan aangeven dat je iets niet moet doen. Met fysieke klachten tot gevolg. Misselijkheid, overgeven, pijn, trillen, zweten, hyperventileren en in sommige gevallen zelfs flauwvallen.
Je brein is in staat om alle wapens in te zetten. Het zal alles doen om dit hoge risico te vermijden en dit gevaar af te wenden. Het brein slurpt nu energie en wil je graag weer in oude bekende patronen laten functioneren. Zo haalt het je uit je angstzone en brengt je terug naar je comfortzone. Het gevaar is afgewend. Maar ook de kans is daarmee verkeken. Want vergis je niet, deze patronen in het brein maken geen onderscheid tussen goed of slecht. Dus zelfs wanneer het bestaande patroon slecht is zal het alles doen om het nieuwe patroon buiten de deur te houden.
Ga de discussie aan!
Ga dus de discussie aan. Met wie? met jezelf. Wanneer je hetzelfde blijft doen, blijf je dezelfde resultaten krijgen. Indien je iets anders wil bereiken, zal je een andere reactie moeten geven op angst. Pas dan zal je een ander resultaat krijgen en ontstaat groei. Daarvoor moet je leren het brein te stretchen. Dat wil zeggen dat je tegen je natuurlijke gevoel in gaat en iets moet doen waar het brein even van in de overuren schiet. De weerstand die dan ontstaat, zal je bewust moeten negeren in de wetenschap dat achter die angstzone groeikansen liggen. Als je vertrouwt op dit proces en wanneer je voldoende gemotiveerd bent, zal je deze weerstand willen en kunnen trotseren. Je stressbestendigheid neemt toe, je risico acceptatie gaat omhoog en er is voldoende wilskracht om door te zetten. Alleen dit doen op die momenten dat je het ervaart is eigenlijk kansloos. Je zal het moeten trainen. En dit kan ook. Sterker nog, door dit te trainen is succes gegarandeerd. Je moet daarvoor alleen regelmatig bewust de keuze maken om je comfortzone te verlaten. De discomfort die je ervaart is de stretch. Door discomfort te gaan ervaren als ontwikkeling, ga je anders kijken naar angst. Je gaat er zelfs een beetje van houden.
Als je dezelfde stimuli leert ombuigen naar creatie, in plaats van naar angst, ben je op het pad beland van high performance. Vanaf nu is alles mogelijk en weet je dat zodra iets angst oproept, je in principe een kans krijgt om jezelf te ontwikkelen. Indien je dan niet feitelijk in levensgevaar bent zal ik altijd zeggen: Pakken die hap! Want kansen die direct als kans voelen zijn geen echte kansen. Pas zodra je pad angstaanjagend wordt, liggen jouw echte kansen in het verschiet.
