Slecht 2% van ons lichaam bestaat uit hersenen. Toch verbruikt dit orgaan de meeste zuurstof en ruim 35% van alle beschikbare energie. De wijze hoe ons brein is opgebouwd, de werking ervan en hoe de mens dit gebruikt is alles bepalend voor het ‘succes’ dat je kan behalen. Je zal de voordelen die wij nu hebben ten opzichte van dieren en andere mensen maximaal moeten benutten. Dit voordeel is de capaciteit om de werking van de hersenen te kennen en de prehistorische reflexen weerstand te bieden. Het bewust shiften tussen de verschillende delen van de hersenen gaat je aanzienlijk effectiever maken en zo ga je veel meer bereiken.
Opbouw van ons brein
Onze hersenen is het belangrijkste orgaan dat we hebben. Het zit niet voor niets verstopt onder een harde beschermlaag en zijn al onze primaire reacties, bij dreigend gevaar, er op gericht om dit deel van het lichaam het eerst te beschermen. Denk maar eens na over wat er gebeurt wanneer je opeens een harde knal hoort. Je zakt dan iets door de benen, je lichaam buigt voorover en de handen gaan onbewust direct naar het hoofd. Zo beschermen we ons vanuit het instinct dat we hebben meegekregen.
Hoe ziet die opbouw van hersenen er in hoofdlijnen uit?
- Ons oudste brein is de hersenstam, ook bekend als het reptielenbrein.
Dit deel zorgt voor de geautomatiseerde processen zoals, ademhalen, temperatuur, bloeddruk en reflexen. Dit brein zorgt ervoor dat we overleven. Dit deel is het kleinst, het oudst, maar ook meteen het meest dominant van alle delen van de hersenen. - Iets jonger maar ook zeer oud is het Limbisch brein, ook wel het emotionele brein genoemd.
Hiermee regelen we ons gedrag. In dit deel zit ook het lange termijn geheugen. Hier maken we patronen van herkenning aan. Middels dit deel van het brein zijn we in staat om te leren, hier ontstaat motivatie en emotie. Het limbisch systeem werkt nauw samen met de hersenstam. - Het jongste brein is de prefrontale cortex, ook wel het mensenbrein genoemd.
Met dit deel van de hersenen maken we het verschil ten opzichte van de dieren. Met dit deel nemen we besluiten, zijn we in staat om te plannen en impulsen te onderdrukken. Het staat in verbinding met het limbisch systeem.
Hoe werkt het?
Ons brein is een grootverbruiker van energie. Daarom wil het zoveel mogelijk in een energie-bespaar-stand functioneren. Dat doet het wanneer we patronen creëren die het brein als ‘normaal’ kwalificeert. Wat ‘normaal’ is, daar hoeven de hersenen niet extra voor te werken. Dus voelt het zich comfortabel. Zodra je dan iets afwijkends gaat doen, ontstaat er in het meest dominante en oudste deel van het brein (de hersenstam) een voorgeprogrammeerde reactie. ‘Gevaar! Vermijden van dit risico!’ Eerst komt er dan een interne discussie op gang waaruit je discomfort gaat ervaren. Alles wordt er aan gedaan om je er toe te brengen dat die hersenen uit de actiefste toestand komen. Immers zodra het moet gaan denken gaat het veel meer brandstof verbruiken, dat kost te veel brandstof wat er in tijden van schaarste (prehistorie) niet was. Als je deze eerste weerstand gaat negeren ontstaat er vaak zelfs fysieke reacties zoals pijn. Dit is het heftigste signaal dat het brein kan afgegeven. Vergeet niet dat het voor het brein in deze fase overleven is! Het doet er alles aan om jou de veilige kant op te laten bewegen om zo snel als mogelijk weer in het laagste energieverbruik te komen.
“Dat wat door de hersenen als normaal wordt gezien, is niet per definitie goed voor je!”
Stel je loopt ergens in Afrika en je hebt een ontmoeting met een wilde leeuw. Wees blij dat we dan een prehistorisch brein hebben die zegt dat ondanks de hoge aaibaarheidsfactor we dit gevaar toch echt moeten vermijden.
Maar het werkt ook als volgt. Stel je rookt. Je wilt stoppen met die sigaretten waarvan het jongste brein weet dat het voer langere termijn dodelijk voor je is. Het oudste brein verkeert in de toestand dat dit ‘normaal’ is. Dit hoort bij de lage energieverbruik stand van de hersenen. Dus niets aan doen! Wanneer je dan stopt, komt de hersenstam in oproer. De deur van de bestuurskamer vliegt open en het brein gaat er alles aan doen om je weer te laten roken. De weerstand wordt hoger en hoger. Wanneer je dan niet zwicht en de impulsen weet te onderdrukken, ontstaat er het ‘nieuwe normaal’ en heeft het brein geleerd dat het geen gevaar oplevert. Je bent dan met succes gestopt met roken.
Dit gaat ook op voor mensen die willen afvallen. Het nieuwe eetpatroon ziet de hersenstam als gevaar. Dus valt het terug in de staat van overleven. Er moet gegeten worden. En wel nu! Realiteit is dat ook dit nog uit de prehistorie kampt. Toen ging het leven over de schaarste van voeding, water en beschutting. Daar hebben we gelukkig geen last meer van. Echter denkt de hersenstam daar heel anders over en zal deze er alles aan doen om jou ook op die gedachte te brengen.
Dit is zo’n extreem krachtig mechanisme dat de meeste mensen (90%) niet instaat is om grotendeels uit het prehistorische systeem te komen. Zij laten zich volledig leiden door hun hersenstam en ontwikkelen zich puur door hormoonverschuiving van de leeftijd waarin zij verkeren. De mensen die hier structureel wel toe instaat zijn beheersen letterlijk de gehele wereld. Zij benutten veel meer capaciteit van de hersenen dan anderen en dat verschil is extreem duidelijk zichtbaar. Dit zijn de signalen in de westerse wereld die wij duiden als succes. Heeft dus niets met geluk te maken maar veel bewuster gebruik van de hersenen.
“Je bent nooit te oud om dit te veranderen en iedere dag is een kans om het anders te doen. Je hoeft het alleen maar te willen.”
Comfortzone is geen plek maar een toestand
Die energie bespaar stand noemen we in de volksmond de comfortzone. Heel veel mensen duiden dit als een soort plek, maar het is niet meer dan een toestand waar de hersenen in verkeren.
Zodra je dus nieuwe dingen gaat ondernemen zal ons oudste brein daar altijd een stokje voor willen steken. Daarom is ontwikkelen onnatuurlijk. Daarom lukt het zoveel mensen niet om bewust zichzelf nieuwe patronen aan te leren. In de bestuurskamer bovenin wordt dan gewoon een ander programma afgedraaid. Het programma dat je bewust laat focussen op de risico’s. Ik zal je verklappen, je gaat dan altijd een reden vinden waarom je iets niet moet doen. Het is deze weerstand die mensen discomfort geeft. Het is ook exact deze weerstand waar de kans ligt om de grenzen van de comfortzone te verleggen en nieuwe patronen in te slijten. Want eenmaal aangepast is er een nieuwe toestand van de hersenen. Er bleek geen gevaar dus de hersenen zien dit direct als het ‘nieuwe normaal’. De hersenen zijn in staat om heel snel leren. Maar daarvoor moet je wel eerst het gevecht aan gaan.
“De comfortzone is het meest dodelijke toestand voor mensen die meer willen bereiken dan zij gisteren deden.”
Wat levert deze kennis je op?
Door je bewust te zijn dat wanneer je iets nieuws gaat doen en je weerstand ervaart, dit je prehistorische brein is dat zegt dat je dat beter niet kan doen, levert je een voorsprong. Dit baseert dit brein nog op de omstandigheden uit de prehistorie. Echter in de huidige tijd is er helemaal geen sprake van acuut gevaar en weet je dus dat het brein een loopje met je neemt. Het mooie is dat vlak voordat de hersenstam zijn mening begint te geven je een seconde of vijf een vrije keuze hebt. Deze tijd kun je gebruiken als een soort ‘manual overide’. Hier kan jouw jongste brein de impulsen onderdrukken die het oudste brein afgeeft. Dit zorgt ervoor dat je wel kan ontwikkelen en het brein niet direct in risico avers gedrag terecht komt. Wanneer je weet welk deel van de hersenen je op bepaalde momenten besturen kan je bewust leren shiften. Dit is een kwestie van trainen om in discomfort toch door te drukken en keer op keer het signaal van de hersenstam te negeren.
Wanneer je nu om je heen gaat kijken zie je dat veel overtuigingen door grote groepen mensen worden overgenomen. Dit is de massa waar je niet teveel van af wil wijken. Ten minste wanneer je gelijke resultaten als die massa wilt behalen. Deze overtuigingen komen vast te liggen in ons limbisch brein en sturen je gedrag 85% van de tijd onbewust aan. Dit is voor het brein ‘normaal’ maar levert je helemaal niets extra op. Dit is exact de status quo die je wilt uitdagen, indien je meer wilt bereiken dan je eerst deed. Weet dat deze overtuigingen zeer hardnekkig zijn. Er over praten zal veelal niet veel andere inzichten gaan opleveren. Wanneer je echter geconfronteerd wordt met je gedrag en je ‘beperkte’ overtuigingen dan zal je sneller in staat zijn om nieuwe overtuigingen te stapelen waardoor de oude vervangen kan gaan worden. Dat is direct de reden waarom militaire vormingsperiode zo zeer effectief zijn om menselijk gedrag in het korts mogelijke tijdsbestek aan te passen.
Ken je patroon een wordt beter in wat je doet
Weet wanneer je, met de hersenen, in welke toestand verkeert. Weet dan direct wanneer je weerstand voelt, dit negeren en door de pijn heen drukken je zal laten groeien als mens. Het ‘nieuwe normaal’ wordt dan het nieuwe niveau waar de hersenen optimaal in functioneren. Je raakt daarmee dus ook nooit klaar met groeien. De opmerking: “Maar ik heb bereikt wat ik wil.” is eigenlijk je prehistorische hersenstam die zegt dit is een prima toestand om de hersenen in te laten functioneren. Meer risico in niet nodig!
We gebruiken nog lang niet de maximale capaciteit en we hebben aan een mensenleven niet genoeg om die capaciteit te bereiken. Wat we wel kunnen blijven doen is de status quo blijven uitdagen en steeds meer discomfort omzetten naar comfort. Wanneer je dat als nieuw patroon weet in te slijten gaat er een volledig nieuwe wereld voor je open.
